میدان حسن آباد تهران، از قدیمی‌ترین و زیباترین میدان‌های تاریخی تهران، با معماری خیره‌کننده و سبک منحصربه‌فرد خود همچنان از جذابیت‌های این شهر محسوب می‌شود. این میدان با ترکیب معماری اروپایی و ایرانی، به یکی از نمادهای تاریخی تهران تبدیل شده است.
علاوه بر زیبایی‌های معماری، موقعیت جغرافیایی میدان حسن آباد نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. نزدیکی آن به دیگر جاذبه‌های گردشگری تهران همچون بازار بزرگ، موزه‌های مختلف، و بناهای تاریخی، این میدان را به مقصدی محبوب برای گردشگران و علاقه‌مندان به تاریخ تبدیل کرده است.
از ویژگی‌های برجسته میدان حسن‌آباد می‌توان به نورپردازی شبانه آن اشاره کرد. درخشش این میدان در شب، جلوه‌ای متفاوت و بسیار تماشایی به آن می‌بخشد و فضایی دل‌انگیز برای عابران و بازدیدکنندگان ایجاد می‌کند.
معرفی میدان حسن آباد تهران
در نقطه‌ای که خیابان امام خمینی، خیابان حافظ را به خیابان وحدت اسلامی پیوند می‌دهد، یکی از باافتخارترین میدان‌های تاریخی تهران، میدان حسن آباد، جا خوش کرده است. این میدان با معماری بی‌نظیر و گذشته‌ای پرماجرا، همچنان روحی از تهران قدیم را در خود زنده نگه داشته است.
اگر قدم به میدان حسن آباد بگذارید، کافی است لحظه‌ای از شلوغی خیابان‌ها و هیاهوی شهر فاصله بگیرید، به نقش و نگار آجرها خیره شوید و سفری خیالی به دل تاریخ آغاز کنید.
میدان حسن آباد، که روزگاری به دلیل طراحی خاصش میدان هشت گنبد نامیده می‌شد، جلوه‌ای فراتر از یک اثر تاریخی دارد. در شب، با نورپردازی هنرمندانه‌ای که ساختمان‌های اطراف را در هاله‌ای از زیبایی قرار می‌دهد، این میدان چهره‌ای مدرن و دلربا به خود می‌گیرد.
شاید اگر شب‌هنگام با چشمانی بسته به میدان حسن آباد برسید و آن‌ها را باز کنید، تصور کنید به شهری اروپایی پا گذاشته‌اید. نمای ساختمان‌ها و فضای نورانی میدان، چنان شما را درگیر زیبایی خود می‌کند که بعید است تهران را در لحظه اول بشناسید.
مسیرهای دسترسی به میدان حسن‌آباد
اگر قصد دارید از این جاذبه تاریخی تهران بازدید کنید، چندین مسیر ساده و در دسترس وجود دارد:
- با مترو: راحت‌ترین روش، استفاده از خط ۲ متروی تهران است. در ایستگاه حسن‌آباد پیاده شوید؛ میدان تنها چند دقیقه با ایستگاه فاصله دارد.
- با اتوبوس: خطوطی مانند پایانه فیاض‌بخش به استاد معین، قصرالدشت و مالک‌اشتر به میدان حسن‌آباد سرویس‌دهی دارند و ایستگاه‌های آن‌ها در نزدیکی میدان قرار گرفته‌اند.
- با تاکسی: از مسیرهایی مانند نازی‌آباد و سه‌راه خیام تاکسی‌های خطی مستقیماً شما را به میدان می‌رسانند. همچنین می‌توانید از تاکسی‌های اینترنتی برای راحتی بیشتر استفاده کنید.
- با خودروی شخصی: اگر با خودرو به میدان حسن‌آباد می‌روید، از پارکینگ‌های عمومی اطراف استفاده کنید. توجه داشته باشید که منطقه ممکن است شامل طرح ترافیک تهران باشد.
نکاتی برای بازدید از میدان حسن‌آباد
میدان حسن‌آباد در نزدیکی مکان‌هایی مثل بازار بزرگ تهران و خانه تاریخی اتحادیه قرار دارد؛ بنابراین می‌توانید بازدید خود را با گردش در این مکان‌ها ترکیب کنید. اگر می‌خواهید از نورپردازی شبانه میدان حسن‌آباد لذت ببرید، شب‌هنگام بازدید را در برنامه خود قرار دهید. بهترین زمان برای بازدید نیز ساعات صبح یا اوایل بعدازظهر است که میدان خلوت‌تر است.
تاریخچه میدان حسن آباد تهران از باغ‌های گذشته تا امروز
میدان حسن آباد، یکی از نقاط تاریخی و مهم تهران، روزگاری باغ بزرگی بوده که متعلق به میرزا یوسف آشتیانی و سپس پسرش حسن بود. این باغ که به مرور زمان تبدیل به املاکی تجاری و مسکونی شد، پس از درگذشت میرزا یوسف، به تدریج به اسم “حسن آباد” شهرت یافت. در گذر زمان، درختان باغ از میان رفتند و جای آن‌ها ساختمان‌های مختلفی ساخته شد. تا جایی که امروزه دو چهارراه باقی‌مانده از آن تاریخ گویای گذشته‌ای بزرگ هستند.
تغییرات میدان و نام‌گذاری‌های مختلف
در دوران قاجار، حسن آباد در شمال غرب تهران قرار داشت و مردم در خانه‌های قدیمی و کوچه‌های پیچ‌درپیچ زندگی می‌کردند. پس از ورود دوران پهلوی اول، این منطقه با تغییراتی چشمگیر مواجه شد و میدان حسن آباد با شعاع ۴۵ متر و مساحت ۶۵۰۰ متر به یک میدان بزرگ تبدیل شد. در سال ۱۳۰۹، پس از اتمام ساخت بناهای اطراف میدان با گنبدهای زیبا، میدان به نام “هشت گنبد” شناخته شد. این نام مدتی به “ملک‌المتکلمین” تغییر کرد و پس از پیروزی انقلاب به “سی و یک شهریور” نام گرفت. در نهایت، نام اصلی میدان، یعنی حسن آباد، بازگردانده شد.
تحولات معماری میدان حسن آباد
میدان حسن آباد در گذر سال‌ها با معماری منحصر به فرد خود شناخته می‌شد؛ چهار ساختمان قرینه و مدور با گنبدهای هماهنگ که زیبایی میدان را دوچندان می‌کردند. اما متاسفانه در ابتدای دهه ۵۰، ساخت ساختمان بانک ملی در جنوب شرقی میدان، باعث از بین رفتن قرینگی میدان شد.
در سال ۱۳۸۰، تلاش‌هایی برای هماهنگ کردن بانک ملی با سایر بناهای میدان صورت گرفت و ساختمان آن به شکلی گنبدی تغییر یافت، ولی همچنان نمای شیشه‌ای بانک ملی تاثیرات منفی خود را روی زیبایی میدان گذاشت. در سال‌های دهه ۹۰، بازسازی و مرمت بناهای اطراف میدان صورت گرفت، و آخرین عملیات مرمتی در مرداد ۱۳۹۵، برای بهبود وضعیت سنگ‌های زیرسازی میدان انجام شد.
میدان حسن‌آباد یکی از مناطق تاریخی و شاخص تهران است که با طراحی منحصربه‌فرد خود نگاه بسیاری از علاقه‌مندان به معماری را به خود جلب کرده است. ساختمان‌های اطراف این میدان را لئون تادوسیان، معمار ارمنی و تحصیل‌کرده فرانسه، طراحی کرده است؛ معماری‌ای که برخلاف سبک سنتی ایرانی، با الهام از سبک رنسانس اروپایی شکل گرفته است.
تادوسیان که معماری کاخ مرمر را نیز در کارنامه خود دارد، با استفاده از فرم‌ها و تناسبات دقیق، میدان حسن‌آباد را به یکی از آثار ماندگار شهری تبدیل کرد. گنبدهای زیبای ساختمان‌ها را نیز استاد اکبر نکووقت، معروف به استاد اکبر خواهرزاده، ساخته است؛ هنرمندی که با ظرافت خاص خود به این مجموعه هویتی چشم‌نواز بخشیده است.
تغییرات تاریخی میدان و منطقه
در شمال غربی میدان حسن‌آباد، در گذشته یکی از قدیمی‌ترین گورستان‌های تهران قرار داشت. بعدها در محل این گورستان، نخستین ایستگاه آتش‌نشانی تهران را ساختند که همچنان پابرجاست و بخشی از تاریخ شهری تهران را بازگو می‌کند. در کنار این گورستان، حمامی قدیمی وجود داشت که ساکنان محله باور داشتند محل حضور جن‌هاست. امروزه این حمام را تخریب کرده‌اند و اثری از آن باقی نمانده است.
در گوشه‌های مختلف میدان، به ویژه در قسمت‌های جنوبی، فروشگاه‌هایی از جمله مغازه‌های مبلمان اداری و محصولات چوبی وجود دارد. همچنین پاتوقی برای نقاشان، به چشم می‌خورند. ضلع جنوب غربی میدان که به عنوان رنگی‌ترین و زنده‌ترین بخش شناخته می‌شود، پر از فروشگاه‌های کاموافروشی است. در فصل زمستان، این منطقه پر از مشتریانی است که برای خرید کاموا به آنجا می‌آیند، و دست‌فروش‌ها نیز در این منطقه با گاری‌های خود لبوی داغ و میوه‌های تابستانی می‌فروشند.
تغییرات در حمل‌ونقل و فضای عمومی میدان
سال‌هاست که سنگ‌فرش شده و رفت‌وآمد خودروها در آن ممنوع است. اگرچه همچنان این منطقه به عنوان “میدان” شناخته می‌شود، اما دیگر اثری از میدان در گذشته‌های دور وجود ندارد. ماشین‌ها از خیابان امام خمینی به سمت شرق به غرب حرکت می‌کنند و از زیر میدان، زیرگذر حسن آباد عبور می‌کند که خیابان حافظ را به منطقه سنگلج و پارک شهر متصل می‌کند. همچنین، ایستگاه متروی حسن آباد درست در اطراف میدان قرار دارد و در ساعات شلوغی، موج جمعیت به خیابان‌ها روانه می‌شود.
میدان حسن آباد، با تاریخچه غنی و تغییرات مختلف خود، همچنان یکی از جاذبه‌های جذاب تهران است. ترکیبی از معماری زیبا، فرهنگ محلی و تحولات مدرن را در خود جای داده است.
اگه علاقمند به جاذبه های تاریخی تهران هستید مطالعه مقاله مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد تهران از دست ندهید.
